Op deze page aandacht voor de illustraties uit de Kameleonboeken. Korte biografie Gerard van Straaten
Van de schippers van de Kameleon zijn diverse versies verschenen. Zo is er de oerversie met de tekeningen van Pol Dom. Een 2e versie gemaakt begin jaren 70, toen druktechnieken veranderden, met de illustraties van Gerard van Straaten. Zoals te zien op de tekening was de auto van de dokter eerst een model uit de jaren 30. Bij van Straaten ziet de auto er al wat moderner uit. Ongemerkt ging de Kameleon met z’n tijd mee! In de jaren 90 zijn er 2 verschillende hertalingen verschenen. In de eerste hertaling was de tekst licht aangepast, de latere versie was veel meer bewerkt. Ook de binnen-tekeningen van beide versies zijn weer anders. In de eerste hertaling krijgt Sietse er nog ouderwets ‘van langs’ –zie tekening- in de meer bewerkte versie wordt hun zakgeld ingehouden bij wijze van straf. Bij het 2e plaatje zien we Hielke en Sietse bij schilder de Wit die eerst Kok heette. En dan is er nog de Tigerhai, de Duitse versie van de Kameleon! Hier zien we dat Ruud Hameeteman dezelfde scene heeft gekozen als Nikolaus Moras, die waarin Gerben op het mest valt.
De Kameleon en de ijspret
Kameleon avonturen spelen zich voornamelijk in de zomer af. In slechts één deel beleven Hielke en Sietse en hun vriendje Cor ook winterse avonturen, namelijk in Kameleon Ahoy. In de drukken 1 t/m 11 zijn de illustraties van de hand van H. Giesen. Zijn afbeeldingen van de figuren zien er wat stijfjes uit in tegenstelling tot de tekeningen van Gerard van Straaten die vanaf druk 12, begin jaren 70 te bewonderen zijn. Hoewel friesland ook bekend is door de beruchte elfstedentocht komen winterse taferelen in de Kameleon niet meer voor. Misschien in een nieuw te schrijven deel? Een oudere inwoner van Lenten die bij Klinkhamer aan de keukentafel vertelt over zijn deelname aan de barre tocht van 1963. Een beetje Friese historie in de Kameleon kan geen kwaad ..
Kameleon avonturen spelen zich voornamelijk in de zomer af. In slechts één deel beleven Hielke en Sietse en hun vriendje Cor ook winterse avonturen, namelijk in Kameleon Ahoy. In de drukken 1 t/m 11 zijn de illustraties van de hand van H. Giesen. Zijn afbeeldingen van de figuren zien er wat stijfjes uit in tegenstelling tot de tekeningen van Gerard van Straaten die vanaf druk 12, begin jaren 70 te bewonderen zijn. Hoewel friesland ook bekend is door de beruchte elfstedentocht komen winterse taferelen in de Kameleon niet meer voor. Misschien in een nieuw te schrijven deel? Een oudere inwoner van Lenten die bij Klinkhamer aan de keukentafel vertelt over zijn deelname aan de barre tocht van 1963. Een beetje Friese historie in de Kameleon kan geen kwaad ..
In Redders met de Kameleon zijn de illustraties eveneens gemaakt door H. Giezen. Zoals hierboven staat doen zijn afbeeldingen wat stijfjes aan. Begin jaren 70 heeft Gerard van Straten deze scènes opnieuw getekend. Zijn illustratie van dit fragment is wat gedetailleerder. Zo zien we iemand door het raam gluren, de slager met een bebloed schort, de bakker met het deeg nog aan z'n handen. En dit alles getekend vanuit een ander perspectief (gezichtspunt).
In de Kameleon op volle toeren helpen Hielke en Sietse Meindert, een venter van potten en pannen, uit de nood. Deze arme, oude man moet met een hondenkar vol spullen door de polder strompelen om z'n waar aan de man te brengen. Dit verhaal speelt in een tijd dat niet iedereen over een auto beschikte om even naar de Blokker of Hema te rijden voor nieuw serviesgoed. Een venter kon zodoende nog een karige boterham verdienen. In 1989 kwam voor het eerst een hernieuwde herdruk van dit deel uit. Met uitzondering van de voorplaat werden voor de binnen tekeningen iets andere verhaal momenten gekozen. Bij de eerste tekening, aan het begin van het boek, zien we hoe Meindert panne heeft met z'n hondenkar. In de herdruk heeft tekenaar van Straaten dit moment vanuit een ander perspectief (gezichtspunt) getekend.
In de Kameleon in het zoeklicht krijgen Hielke en Sietse de gelegenheid om streken uit te halen met een apparaat dat compressor heet. In de oude -klassieke- versie, druk 1 t/m 17, zien wij een
afbeelding van Gerben bij de barbier (een oud woord voor 'kapper'). In het opnieuw uitgebrachte deel uit de jaren 80, vanaf druk 18, zien we een ander actie moment uit dit kolderieke hoofdstuk.
In tegenstelling tot de andere heruitgebrachte delen uit die periode, Tip Top, Bravo,Vivat en blijft favoriet beelden de illustraties in 'de Kameleon in het zoeklicht' andere actiemomenten uit en zijn 't niet dezelfde scenes opnieuw getekend.
afbeelding van Gerben bij de barbier (een oud woord voor 'kapper'). In het opnieuw uitgebrachte deel uit de jaren 80, vanaf druk 18, zien we een ander actie moment uit dit kolderieke hoofdstuk.
In tegenstelling tot de andere heruitgebrachte delen uit die periode, Tip Top, Bravo,Vivat en blijft favoriet beelden de illustraties in 'de Kameleon in het zoeklicht' andere actiemomenten uit en zijn 't niet dezelfde scenes opnieuw getekend.
Tip top Kameleon
Hieronder een afbeelding uit het 19e Kameleondeel Tip top Kameleon. Dit deel was lange tijd niet meer te koop maar in 1986 werd het als hernieuwd uitgebracht. Wat je hernieuwd noemt! Gerard van Straaten had voor die hernieuwing zelfs nieuwe illustraties gemaakt van dezelfde scenes,
alleen de cover vertoonde een ander actiemoment. Hier zien wij de laatste tekening uit het laatste hoofdstuk. Kees zit 'gulzig het ene na het andere gebakje te verorberen'. Maar.. wat heeft hij een mal overhemd aan..? De tekst van de 'hernieuwde' uitgave geeft geen duidelijkheid. Dat komt omdat er in dit laatste hoofdstuk scènes ontbreken. Kees krijgt geld om een nieuw overhemd te kopen, dat bedorven is geraakt doordat Kees in een roestige praam sprong om een paling te vangen (hoofdstuk 8 'Kees heeft pech' ). In het laatste hoofdstuk gaat hij daarvoor naar de 'manufacturenwinkel aan het
Raadhuisplein'. Hij kiest een nogal opzichtig maar goedkoop overhemd uit. 'Door de opvallende kleuren had tot nu toe niemand het willen kopen', lezen wij. Maar op deze manier houdt Kees geld over om gebakjes te kopen, 'en dat gaf voor hem de doorslag'. Met het geld dat hij overhoudt gaat hij naar bakker van der Zee, maar hij heeft zo'n haast dat hij vergeet het pakje mee te nemen met z'n oude overhemd erin! Op de tekening uit jaren 80 zien wij het pakje echter onder de snelbinder van z'n fiets steken! Tja en zo staan er wel meer continuity fouten in dit deel van de Kameleon! Of de 'ontbrekende scènes' in latere herdrukken weer zijn toegevoegd is mij niet bekend.
Hieronder een afbeelding uit het 19e Kameleondeel Tip top Kameleon. Dit deel was lange tijd niet meer te koop maar in 1986 werd het als hernieuwd uitgebracht. Wat je hernieuwd noemt! Gerard van Straaten had voor die hernieuwing zelfs nieuwe illustraties gemaakt van dezelfde scenes,
alleen de cover vertoonde een ander actiemoment. Hier zien wij de laatste tekening uit het laatste hoofdstuk. Kees zit 'gulzig het ene na het andere gebakje te verorberen'. Maar.. wat heeft hij een mal overhemd aan..? De tekst van de 'hernieuwde' uitgave geeft geen duidelijkheid. Dat komt omdat er in dit laatste hoofdstuk scènes ontbreken. Kees krijgt geld om een nieuw overhemd te kopen, dat bedorven is geraakt doordat Kees in een roestige praam sprong om een paling te vangen (hoofdstuk 8 'Kees heeft pech' ). In het laatste hoofdstuk gaat hij daarvoor naar de 'manufacturenwinkel aan het
Raadhuisplein'. Hij kiest een nogal opzichtig maar goedkoop overhemd uit. 'Door de opvallende kleuren had tot nu toe niemand het willen kopen', lezen wij. Maar op deze manier houdt Kees geld over om gebakjes te kopen, 'en dat gaf voor hem de doorslag'. Met het geld dat hij overhoudt gaat hij naar bakker van der Zee, maar hij heeft zo'n haast dat hij vergeet het pakje mee te nemen met z'n oude overhemd erin! Op de tekening uit jaren 80 zien wij het pakje echter onder de snelbinder van z'n fiets steken! Tja en zo staan er wel meer continuity fouten in dit deel van de Kameleon! Of de 'ontbrekende scènes' in latere herdrukken weer zijn toegevoegd is mij niet bekend.
De Kameleon pakt aan
Klassieke versie en vanaf druk 19,
In de jaren 80 werden al een paar Kameleonboeken als vernieuwd uitgebracht, met andere illustraties van Gerard van Straaten en hier en daar een woord of zin iets moderner aangepast. De eerste tekening in de oude versie toont de scene waar ze het opgezette paard van Neekema in de praam laden. Deze scene is op de versie vanaf druk 19 als voorplaat gebruikt. Dus heeft van Straaten een
vervangende tekening moeten maken, en zien we op die illustratie hoe de ober van het Paviljoen op het paard poseert voor een toerist. Wat opvalt aan de nieuwe tekening is de plastic terrasstoel die je in de jaren 80 zag verschijnen en het ‘hawaii’ shirt van de toerist. Hielke, Kees en Gerben zijn nog steeds in ouderwetse boerenkledij gestoken. Louw krijgt in die tijd een joggingbroek met T-shirt of trui aangemeten. Maar waar is Sietse? Misschien verscholen achter de fotograferende toerist? :-/
De overige 3 tekeningen zijn nog dezelfde als in de oude versie.
Klassieke versie en vanaf druk 19,
In de jaren 80 werden al een paar Kameleonboeken als vernieuwd uitgebracht, met andere illustraties van Gerard van Straaten en hier en daar een woord of zin iets moderner aangepast. De eerste tekening in de oude versie toont de scene waar ze het opgezette paard van Neekema in de praam laden. Deze scene is op de versie vanaf druk 19 als voorplaat gebruikt. Dus heeft van Straaten een
vervangende tekening moeten maken, en zien we op die illustratie hoe de ober van het Paviljoen op het paard poseert voor een toerist. Wat opvalt aan de nieuwe tekening is de plastic terrasstoel die je in de jaren 80 zag verschijnen en het ‘hawaii’ shirt van de toerist. Hielke, Kees en Gerben zijn nog steeds in ouderwetse boerenkledij gestoken. Louw krijgt in die tijd een joggingbroek met T-shirt of trui aangemeten. Maar waar is Sietse? Misschien verscholen achter de fotograferende toerist? :-/
De overige 3 tekeningen zijn nog dezelfde als in de oude versie.
Hiep Hiep Hoera voor Akkerwoude!
Dat H. de Roos ook van voetbal hield blijkt uit één van de Akkerwoude boekjes. De Roos' ervaringen als jongen in het team genaamd 'de Vrije Fries' zijn in dit boek verwerkt. In 'Hiep Hiep Hoera voor Akkerwoude' draait het om de vrienden Sipke, Roel en Wieger. Op een zeker moment moet Sipke voor z'n vader een kaas wegbrengen. Daarvoor moet hij door een eng bos. Dan ziet hij wat vreemds, is het een spook? Sipke gaat er als een haas vandoor! Verder gaan ze op verjaarsvisite bij een klasgenoot, Fred, die met z'n ouders in een groot herenhuis woont. Met de meegebrachte cadeautjes -een padvindersmes, een fietslamp, een reep chocola ..- is Fred bijzonder content. Presentjes waar een kind tegenwoordig niet zo opgewonden van zou geraken.. Op school maken ze kennis met een nieuweling, Harm. Harm is geboren met een mank been en kan daarom niet meedoen met het voetballen . Maar een operatie zorgt ervoor dat Harm's been geneest. Later wordt hij warempel de topscoorder van het schoolvoetbal toernooi! Van de Akkerwoude serie zijn slechts 2 deeltjes verschenen terwijl H. de Roos 3 manuscripten heeft ingeleverd. Wat zou er met het derde script zijn gebeurd ? Als het nog in de archieven van Kluitman aanwezig zou zijn is het dan geen goed idee het alsnog uit te brengen
Dat H. de Roos ook van voetbal hield blijkt uit één van de Akkerwoude boekjes. De Roos' ervaringen als jongen in het team genaamd 'de Vrije Fries' zijn in dit boek verwerkt. In 'Hiep Hiep Hoera voor Akkerwoude' draait het om de vrienden Sipke, Roel en Wieger. Op een zeker moment moet Sipke voor z'n vader een kaas wegbrengen. Daarvoor moet hij door een eng bos. Dan ziet hij wat vreemds, is het een spook? Sipke gaat er als een haas vandoor! Verder gaan ze op verjaarsvisite bij een klasgenoot, Fred, die met z'n ouders in een groot herenhuis woont. Met de meegebrachte cadeautjes -een padvindersmes, een fietslamp, een reep chocola ..- is Fred bijzonder content. Presentjes waar een kind tegenwoordig niet zo opgewonden van zou geraken.. Op school maken ze kennis met een nieuweling, Harm. Harm is geboren met een mank been en kan daarom niet meedoen met het voetballen . Maar een operatie zorgt ervoor dat Harm's been geneest. Later wordt hij warempel de topscoorder van het schoolvoetbal toernooi! Van de Akkerwoude serie zijn slechts 2 deeltjes verschenen terwijl H. de Roos 3 manuscripten heeft ingeleverd. Wat zou er met het derde script zijn gebeurd ? Als het nog in de archieven van Kluitman aanwezig zou zijn is het dan geen goed idee het alsnog uit te brengen